Mijn artikel in de Volkskrant van 19 juli 2016
Demonstranten met een pop van Gülen aan een strop. © EPA
Premier Yildirim haalde fel uit naar de Verenigde Staten. ‘Hebben jullie om bewijzen gevraagd toen jullie achter de terroristen aangingen die de Twin Towers hebben opgeblazen? Waarom blijven jullie dat wel aan ons vragen terwijl de bewijzen tegen deze terroristische Gülen-organisatie overweldigend zijn?’, vroeg Yildirim zich af.
De Turkse premier Binali Yildirim. © AFP
De 75-jarige Fethullah Gülen woont in vrijwillige ballingschap in Pennsylvania, van waaruit hij iedere betrokkenheid bij de mislukte militaire coup van afgelopen weekend categorisch van de hand wijst. Maar president Erdogan en de Turkse regering houden vol dat Gülen aan het hoofd staat van een wijdvertakte terroristische organisatie en het brein is achter de couppoging.
De zuiveringsacties door heel Turkije om ‘het virus van de Gülen-beweging met wortel en tak uit te roeien’ gaat dan ook onverminderd door. Dinsdag was zelfs het kabinet van premier Yildirim aan de beurt voor een schoonmaakactie. Volgens een woordvoerder van de premier zijn 257 stafleden ontslagen op verdenking van steun aan de coup of sympathie voor de Gülen-beweging.
Onderwijzers
De islamitische religieuze autoriteit, in Turkije beter bekend als het Diyanet, heeft dinsdag 492 functionarissen aan de kant gezet. Bovendien stelt Diyanet in een verklaring dat er door imams geen medewerking wordt verleend aan religieuze begrafenisdiensten, inclusief gebeden, voor militairen die hebben deelgenomen aan de coup.
Het Turkse ministerie van Onderwijs heeft dinsdag 15.200 ambtenaren, onderwijzers en leerkrachten op non-actief gezet. Verder zijn de werkvergunningen van 21 duizend leerkrachten die in het privéonderwijs werkzaam zijn ingetrokken om opnieuw te worden beoordeeld. De Hogere Onderwijs Raad eist inmiddels het ontslag van 1.557 hoogleraren aan zowel privé- als staatsuniversiteiten door heel Turkije. Ook zij worden ervan verdacht sympathisanten te zijn van de Gülenbeweging.
Het totale aantal ontslagen en arrestaties van militairen, politiepersoneel, rechters en overheidsambtenaren komt nu in de buurt van de 35 duizend. Uit de vaart waarmee de regering de zuiveringsoperaties uitvoert, wordt wel duidelijk dat er al langere tijd informatie is verzameld en lijsten hebben bestaan van mensen die worden verdacht van banden met Gülen.
Doodstraf
Je bent op dit moment vóór Erdogan. Ben je tegen, dan ben je een Gülenist of een terrorist, of eigenlijk beide –
Maar hoe wordt vastgesteld of iemand inderdaad een sympathisant is van Gülen, lijkt buitengewoon vaag. Degenen die inmiddels om die reden zijn ontslagen, moeten vaak gissen naar de aanleiding voor de beschuldigingen. Het volgen van onderwijs op een door de Gülen-beweging gefinancierde school of universiteit kan al voldoende zijn. Niet alleen het personeel, maar waarschijnlijk ook de lezers van de inmiddels gesloten krant Zaman en de Engelstalige Daily Zaman, die banden had met de Gülen-beweging, staan waarschijnlijk ook op een lijst. Volgens een van de ontslagen journalisten is het simpel: ‘Je bent op dit moment vóór Erdogan. Ben je tegen, dan ben je een Gülenist of een terrorist, of eigenlijk beide.’
De nationalistische partij MHP heeft dinsdag laten weten dat ze een voorstel van de regerende AK-partij om de doodstraf weer in te voeren zal steunen. Volgens partijvoorman Devlet Bahceli behoren de coupplegers van afgelopen weekend tot een terroristische organisatie en staan ze daarmee op dezelfde lijn als IS en de Koerdische PKK. Met de steun van de MHP komt de AK-partij overigens nog niet aan de benodigde tweederde meerderheid om de doodstraf weer in te voeren.
President Erdogan heeft in een kort gesprek met Turkse media aangegeven dat de Turkse Veiligheidsraad woensdag in een speciale zitting bijeenkomt. Daarna zal een belangrijke mededeling volgen voor de hele Turkse natie, aldus Erdogan. Hij weigerde minzaam glimlachend iedere verdere toelichting.